Pathologisering en gebrek aan urgentie in nieuw onderzoek transgenderzorg
Adviesbureau Strategies in Regulated Markets (SiRM) en de Radboud Universiteit kwamen deze week samen met een rapport1 over de toekomst van de transgenderzorg. De rapporten concluderen terecht dat uitbreiding van specialistische transgenderzorg nodig is. Maar vreemde voorspellingen en pathologisering in de rapporten kan zorgen voor verkeerde beleidskeuzes. Dit kan de toch al slechte staat van de transgenderzorg verder doen kelderen, waarschuwen transgenderorganisaties Principle 17, Trans in Eigen Hand, Trans Healthcare Network, Trans Radical Resource Exchange (T-RREx), Trans Zorg Nu en TZN Nijmegen.
Vreemde voorspellingen
Onderzoeker Fons Strijbos van het SiRM concludeert dat forse inhaalcapaciteit nodig is en dat transgenderzorg op basis van informed consent zal leiden tot een daling in de behoefte aan psychologische zorg. Verder raadt hij betere begeleiding aan door huisartsen en (voor jongeren) op scholen. Met deze conclusies zijn de transgender organisaties het volmondig eens.
Maar bij andere conclusies hebben ze grote vraagtekens. In alle scenario’s neemt de vraag naar transgenderzorg na vijf jaar niet verder toe. De enige reden daarvoor lijkt te zijn dat het voorspellingsmodel na 5 jaar stopt. Ook doet het rapport vreemde voorspellingen, zoals het idee dat grotere acceptatie van trans mensen zou leiden tot een daling van de vraag naar operaties. TransZorgNu activist Eelke: “Dit lijkt gebaseerd op de aanname dat wij ons lichaam aanpassen voor anderen, maar dat doen we voor onszelf. De realiteit is dat maatschappelijke acceptatie heeft geleid tot toename van de vraag naar transgenderzorg! Met deze redenering ging het al eerder fout: de Kwartiermaker Transgenderzorg stelde vast dat de wachttijden met 50% zijn gestegen, waar men 50% daling verwachtte.”
Minderheidsstress
Onderzoekers Chris Verhaak van het Radboudumc en Enny Das van de Radboud Universiteit concluderen dat transgender mensen lijden onder minderheidsstress, die alleen vanuit de maatschappij opgelost kan worden. Ook deze conclusie delen de transgender organisaties.
Onbegrijpelijk is de denkstap die de onderzoekers vervolgens maken: dat mensen niet vanwege een interne wens, maar door minderheidsstress op de wachtlijst zouden komen. Ook zouden mensen met andere zorgvragen in een ‘medisch-specialistische fuik’ belanden. Deze beweringen worden in het rapport nergens echt onderbouwd. Integendeel, uit de klankbordgroepstudie blijkt juist dat de meeste trans mensen een heel duidelijke zorgvraag hebben op het moment van de intake. Eelke: “Trans mensen hebben inderdaad zorgvragen waarmee ze nergens terecht kunnen, maar er is geen enkel bewijs dat ze zich daardoor onterecht bij de genderteams melden. Deze redenering riekt naar pathologisering. In feite zeggen ze: ‘Jullie weten niet wat jullie willen. Jullie laten je leiden door maatschappelijke druk.'”
Gevaarlijke interpretaties
Bij de presentatie bleek meteen dat beide rapporten ruimte laten voor gevaarlijke interpretaties. Niet alleen kan de zorgvraag weer te laag worden ingeschat, ook werd in de zaal direct gespeculeerd over een triage van wachtlijsten. Dat zou vooral betekenen: nog meer onnodige screening en een kunstmatige verkorting van de wachtlijst door mensen op een zijspoor te zetten. EenVandaag2 suggereerde naar aanleiding van de onderzoeken zelfs dat het beter zou zijn trans kinderen niet naar genderteams door te verwijzen. Dit staat nergens in de rapporten en is bijzonder gevaarlijk: nu al zorgt de lange wachttijd voor enorm lijden onder transgender jongeren, terwijl hun lichaam de verkeerde kant op verandert.
Urgentie ontbreekt
Wat in beide onderzoeken mist, is de grote urgentie die de 7.000 wachtenden op transgenderzorg ervaren. De onderzoekers spreken over de noodzaak van meer onderzoek, maar gaan volledig voorbij aan het feit dat de huidige wachttijden mensenlevens kosten. Transjongere Sam (15): “Ik sta nu twee jaar op de wachtlijst voor puberteitsremmers. Op school doen ze hun best, maar mijn borsten blijven groeien. Ik heb daardoor uit wanhoop vijf keer een poging tot zelfdoding gedaan.”
Merkwaardig is ook dat men niet gekeken heeft naar bottlenecks in de transgenderzorg, zoals de keuringspsycholoog. De onderzoekers blijven vasthouden aan het huidige poortwachtersysteem: de genderteams laten mensen drie jaar wachten op een intake, dwingen tot gesprekken met een keuringspsycholoog, geven een zware psychiatrische diagnose en pas dáárna bieden ze de lichamelijke zorg waarvoor de zorgvrager kwam. Dat is schandalig. Sterker, dit is een schending van mensenrechten – maar daarover reppen de onderzoekers niet.
Lees ook: Trans zorg doe je zo! Een alternatieve visie.
